Afgelopen weekend was het weer zover: klimaatactivisten van Extinction Rebellion (XR) voerden een krachtige actie uit bij het spoor naar de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Hier, waar goederentreinen normaal gesproken richting Duitsland denderen, trof men nu een barricade van activisten op de rails aan.
De politie was snel ter plaatse en agenten arresteerden hardhandig een aantal activisten, wat weer leidde tot een vloedgolf van online reacties. Het veld van klimaatprotesten en politieoptreden kan soms aanvoelen als een stoelendans, waarbij iedereen van plek wisselt op zoek naar hun plaats.
In deze blog duiken we dieper in de dynamiek van deze acties, de controversiële reacties en de juridische implicaties die eruit voortkomen, zodat je na het lezen precies weet wat er speelt.
De keuze voor de Tweede Maasvlakte
Extinction Rebellion heeft geen willekeurige locatie uitgekozen voor deze actie. De Tweede Maasvlakte staat symbool voor de kolenstromen tussen Nederland en Duitsland, een route die volgens XR klimaatvernietiging in de hand werkt. Vrachtwagens en treinen vol fossiele brandstoffen banen hier hun weg naar hun bestemming.
Waarom juist hier? Omdat het letterlijk en figuurlijk de vinger op de zere plek legt, waar de discussie zuurstof krijgt. Dit snijdt hout in de strijd tegen fossiele brandstoffen, die op de rails van symbolische waarde zijn.
Protesten zoals deze op cruciale logistieke knooppunten vormen voor XR geen nieuw terrein. Ze bespelen doorgaans de trommel van verandering op snelwegen, havens en luchthavens, maar steeds meer lijkt de ruwe confrontatie met overheidsdiensten toe te nemen.
Vooral deze keer stond de politie op scherp, waarbij onderhandelingen als sneeuw voor de zon verdwenen leken.
Politie grijpt hardhandig in
In een video die massaal werd gedeeld op sociale media is te zien hoe een agent fysieke kracht inzet tegen een op het spoor liggende activist. Zonder poespas wordt de activist opgetild en er letterlijk naast gelegd. Het commentaar op de achtergrond is bitterironisch: ‘Laat die trein maar komen’.
De actie spreekt voor zich: het is hoog tijd dat de politie schoon schip maakt en het laten razen van de goederenprioriteit vooropstelt. Andere agenten waren bezig de vastgeketende actievoerders los te maken. Professioneel gereedschap was nodig om de demonstranten los te maken voor een ritje in een voertuig met blauw licht.
Dat laat duidelijk zien dat de tijd van onderhandelen voorbij lijkt en dat structurele actie de toon zet.
Reacties op sociale media
De discussie explodeerde online al snel na de verspreiding van de beelden van dit optreden. XR-aanhangers noemden het politie-optreden buitensporig, waarbij ze opnieuw de torenhoge risico’s voor de toekomstige generatie benadrukten. Vreedzaam protest, daar moet toch ruimte voor zijn, zou je zeggen?
‘De overheid lijkt liever de kolenindustrie te faciliteren’, klonk het op platforms als X (voorheen Twitter). Tegelijkertijd haalde de andere kant van het internet opgelucht adem, of uit, afhankelijk van de interpretatie.
Ze waren verbaasd dat er eindelijk eens strenger werd opgetreden tegen actievoerders die op ‘gevaarlijke plekken hun hobby uitvoeren’.
‘Op de treinrails met je lijf een statement maken? Niet je slimste zet,’ reageerde iemand op X. De polarisering van deze meningen zorgt voor een aangewakkerde discussie, letterlijk en figuurlijk.
Juridische consequenties
Als je ervoor kiest om te gaan liggen op een actief spoorterrein, kun je een uitnodiging van de rechter verwachten. Aangehouden activisten van XR moeten rekening houden met juridische repercussies, want Nederland ziet de verstoring van essentiële infrastructurele verbindingen als strafbaar.
Gevaarzettend gedrag hoort niet in de openbare ruimte thuis en moet volgens wet en regelgeving met een juridisch vangnet worden opgevangen. De NS en ProRail hebben opgemerkt dat het strenge optreden bij deze acties de veiligheid van het spoorwegverkeer in conflict met de logica brengt.
De gemeente Rotterdam en de politie benadrukken de urgentie van ingrijpen tijdens dergelijke momenten, want het spoor hoort loodrecht te staan op de agenda van veiligheid en niet kromgebogen door demonstratieperikelen.
Waarom activisten volharden
De actiebereidheid en staalharde huid van Extinction Rebellion lijken niet te worden afgeschrokken door het harde optreden van de politie. Voor de groepering is er simpelweg geen tijd te verliezen in een tijdperk waarin de klok voor klimaatverandering steeds sneller tikt.
Doorgaans willen zij met hun acties de debattafel blootleggen en de maatschappelijke discussie veranderen door blokkades waar Den Haag niet omheen kan. Naar verwachting zal de golf van acties niet uitdoven nu XR zich in het najaar van 2023 heeft vastgebeten.
De politie bereidt zich ondertussen voor op de stormachtige acties die XR boven het spoor en de straten ziet aankomen.
De dunne lijn tussen protest en obstructie
De acties op het spoor roepen één prangende vraag op: hoever mogen demonstraties gaan in het publieke domein? XR’s visie dat burgerlijke ongehoorzaamheid noodzakelijk is voor maatschappelijke verschuivingen, krijgt een ruw weerwoord in het praktische ongemak en de onveiligheidsperceptie die deze acties radicaal verhogen.
De virale video die de actie van het weekend toont, kan gezien worden als een symbolische krachtmeting. De hoofdrolspelers zagen het als absoluut bewijsstuk van machtsmisbruik of als noodzakelijke corrigerende maatregel in een sociaal beladen toneelstuk.
Bekijk de beelden HIER
FAQ
Hoe onderscheidt Extinction Rebellion zich in de klimaatbeweging?
Haar focus ligt op het verstoren van belangrijke logistieke routes als symbool van protest tegen het gebruik van fossiele brandstoffen.
Waarom koos XR de Tweede Maasvlakte als actielocatie?
Het is een knooppunt voor de kolentransporten naar Duitsland en daarmee een symbool voor alles wat XR bestrijdt.
Wat was de reactie van de politie op het protest bij het spoor?
De agenten grepen snel en streng in, een beduidend hardhandigere reactie dan bij eerdere XR-acties.
Welke juridische gevolgen hangen activisten van XR boven het hoofd?
Ze riskeren vervolging wegens het blokkeren van cruciale infrastructuur, gezien als strafbare obstructie.
Hoe reageerden sociale media op de politieactie?
Er was een scherpe tweedeling: sommigen prezen het politieoptreden, anderen veroordeelden het als onnodig hard.
