De formatie in Den Haag staat op scherp en deze verrassende koerswijziging raakt direct aan wat jij straks in je portemonnee, woning en werk merkt. Verkenner Wouter Koolmees laat alleen D66 en CDA met elkaar praten, terwijl grote spelers toekijken.
Klinkt smal? Dat is het ook, en precies daarom schuurt het. Wat gebeurt hier, wat betekent het voor de VVD en welke scenario’s liggen er op tafel?
In deze blog krijg je heldere duiding, scherpe observaties en concrete implicaties voor de komende maanden.
De smalle tafel van Koolmees
Koolmees kiest voor een besloten fase: D66 en CDA praten onder elkaar over migratie, economie, wonen, stikstof en veiligheid. Pas als daar ’voldoende basis’ ligt, mag de rest aanschuiven. Dat is alsof je met twee man alvast de spelregels van de finale bepaalt en de rest later pas mee mag doen.
Critici zien dit als sturen richting het midden, misschien zelfs centrumlinks. Voorstanders noemen het tempo maken: eerst inhoud, dan pas poppetjes. Jij voelt de tweestrijd: snelheid is fijn, maar wie bepaalt de koers?
De opvallende afwezigen
VVD, PVV, BBB en FVD mogen toekijken. Niet omdat ze niets willen, maar omdat de deur nu even op de knip zit. Dat schuurt extra omdat de verkiezingen een ruk naar rechts lieten zien.
Voor rechtse kiezers voelt het alsof de uitslag weinig waard is. De macht lijkt in het midden te blijven, terwijl de energie aan de rechterkant zit. De vraag: hoe lang accepteert rechts dit spel?
Wat dit strategisch betekent voor de VVD
Voor de VVD is dit venijnig. Meedoen zonder de regie te hebben is riskant, maar buiten blijven kost invloed. De partij wilde niet met GroenLinks-PvdA, maar zonder VVD is geen breed kabinet haalbaar. Je raadt het: de druk stijgt.
Als D66 en CDA de lijnen zetten, komt de VVD later binnen op voorwaarden die al half vastliggen. Dat geeft minder onderhandelingsruimte op migratie, lasten en veiligheid. De les: wie te laat aan tafel gaat, eet restjes.
Waarom D66 en CDA dit wél zien zitten
D66 wil inhoudelijke rust en een moderner, ’redelijk’ akkoord. Denk aan migratieregels met menselijke randjes, investeren in innovatie en een strakke klimaat- en stikstoflijn. Dat past bij hun profiel na een verlies.
CDA zoekt relevantie en stabiliteit. Meebewegen met D66 geeft invloed, maar ook risico op profielverlies. De achterban wil herkenning op landbouw, regionale economie en veiligheid. Te veel water bij de wijn en de loyaliteit brokkelt af.
Rob Jetten als regisseur
Jetten noemt het een noodzakelijke tussenfase. Eerst inhoud, dan breedte. Tegenstanders noemen het een toneelstuk: eerst het script afmaken en daarna de rest laten bijrollen. Wie gelijk heeft, hangt af van het resultaat.
Voor het beeld is het tricky. D66 verloor fors en trekt nu toch aan de touwtjes. Dat kan snel overkomen als eigendunk, juist in een tijd waarin kiezers allergisch zijn voor politieke trucjes.
De rol van Wouter Koolmees
Koolmees is ervaren, slim en doorgewinterd. Maar hij is ook oud-D66 en dat blijft aan hem kleven. Hij zegt: ik kies voor wat werkt. Tegenstanders zeggen: jij kiest voor jouw oude team. Typisch Binnenhof, maar het sentiment telt.
Als deze aanpak snel tot duidelijke contouren leidt, wint hij respect. Duurt het te lang of voelt het als sturen, dan knapt het vertrouwen verder af. Het is dun ijs, zelfs voor een geoefende schaatser.
Rechts moppert niet, rechts telt
PVV, BBB, FVD en JA21 zien een uitslag die rechts is, maar een macht die in het midden blijft. Dat is olie op het vuur. Elke dag zonder duidelijke rechtse invloed vergroot de frustratie onder hun kiezers.
Die onvrede is niet alleen politiek theater. Het gaat over betaalbaarheid, grenzen, veiligheid en boerentrots. Blijft dat te lang liggen, dan betaalt de middenkoers de rekening bij de volgende verkiezingen.
Wat er voor jou op het spel staat
– Je portemonnee: wordt lastenverlichting uitgesteld of beperkt, dan merk je dat in netto-inkomen en energierekening.
– Je woonplannen: als bouwen vastloopt op stikstof of procedures, schuift je verhuisplan weer een jaar op.
– Je werk: ondernemerschap, innovatie en flexibiliteit hangen af van de toon in het economische hoofdstuk.
Kortom: dit is geen Haagse hobby. Het raakt direct aan je dagelijks leven, van hypotheek tot baanzekerheid.
Scenario’s voor de VVD de komende weken
1. Instappen als mede-architect: de VVD schuift vroeg aan en pakt sleutelthema’s terug, zoals streng migratiebeleid en lagere lasten op arbeid. Minder risico op restjes, meer invloed op de basis.
2. Later binnenlopen: de VVD wacht het akkoord-skelet af en zet dan harde markers. Kans op sneller resultaat, maar minder speelruimte.
3. Buiten blijven en oppositie voeren: scherp profiel, duidelijke lijn, maar nul invloed op beleid voor de komende jaren.
De slimme gok? Vroeg instappen met heldere rode lijnen en zichtbare trofeeën. Niet romantisch, wel effectief.
Waar de breuklijnen liggen
Migratie is de harde noot. D66 wil menselijkheid en Europese afstemming, VVD wil aantoonbare instroomreductie. CDA zit ertussen en wil orde én uitvoerbaarheid. Hier wordt de toon voor het hele akkoord gezet.
Stikstof en wonen zijn versmolten. Zonder afspraken over bouwruimte krijg je geen extra woningen. Collega’s aan de tekentafel weten dat dit hét dossier is waarmee je kiezers raakt.
Wat de VVD nú slim kan doen
– Kiezen waar je wint: ga all-in op lasten op arbeid, veiligheid en bouwversnelling. Laat prestige los, pak resultaat.
– Communiceren als een coach: leg uit wat je binnenhaalt en waarom je geeft waar nodig. Kiezers waarderen eerlijkheid meer dan stoere praat die niets oplevert.
– Team smeden buiten Den Haag: gemeenten, provincies, ondernemers en corporaties klaarzetten. Als de uitvoering klaarstaat, win je tijd en krediet.
Ja, het is politiek. Maar de winst zit in doen in plaats van dreigen.
Wat als dit mislukt?
Als D66 en CDA vastlopen, is het bord weer leeg. Dan komen varianten met VVD plus een rechtse partner of een zakenkabinet in beeld. Iedere optie kost tijd en energie, en die zijn schaars.
De markt en burgers haten onzekerheid. Rente, investeringen en koopplannen zijn allergisch voor mistbanken. Nog een halfjaar getreuzel en je ziet de economie remmen.
Het sentiment buiten de bubbel
Buiten de Haagse ring wil niemand spelletjes. Mensen willen voorspelbare regels, een fatsoenlijke energierekening en huizen die te betalen zijn. Klinkt saai, is goud waard.
Daar zit ook de sleutel voor de VVD. Wees de partij die levert. Minder talkshow, meer opleverbon.
Het mannenperspectief: wat heb jij hieraan?
Je wil weten waar je op kunt plannen. Salaris, woonlasten, investeringen, gezin. Deze koerswijziging in formatie bepaalt je speelveld voor de komende jaren. Juist daarom is timing cruciaal.
Praktisch: leg nu al de focus op vaste lasten, buffer en woonplannen. Politiek kan draaien, jouw cijfers niet. En ja, blijf kritisch. Je stem is geen ritueel, het is een hefboom.
FAQ
Wat betekent de verrassende koerswijziging in formatie voor de VVD?
De VVD verliest in deze fase directe regie omdat D66 en CDA de inhoudelijke basis leggen. Daardoor wordt de onderhandelingsruimte kleiner, tenzij de VVD vroeg en hard inzet op eigen speerpunten.
Waarom mogen alleen D66 en CDA nu onderhandelen?
Verkenner Wouter Koolmees wil eerst inhoudelijke overeenstemming op migratie, economie, wonen, stikstof en veiligheid. Volgens hem versnelt dat het proces, maar critici zien sturing richting het midden.
Waarom voelt rechts Nederland zich buitenspel gezet?
De verkiezingsuitslag schoof naar rechts, maar de macht lijkt in het midden te blijven. Dat botst met verwachtingen van kiezers van PVV, BBB, FVD en ook delen van de VVD-achterban.
Welke scenario’s liggen er voor de VVD op tafel?
Drie routes: vroeg instappen en mee-ontwerpen, later aansluiten met minder speelruimte of kiezen voor scherpe oppositie. De meest effectieve lijn is vroeg instappen met duidelijke rode lijnen.
Welke thema’s worden beslissend in de formatie?
Migratie zet de toon, stikstof en wonen bepalen of er gebouwd kan worden, en de economie draait om lasten op arbeid en ondernemersvertrouwen. Wat hier wordt vastgelegd, voel je straks thuis en op je werk.
